Soms heb je van die dagen dat je lijkt als of je wordt geleefd. Je hebt geen controle meer op je eigen agenda en dan heb je ook nog een onverwachtse deadline. Als een kip zonder kop ren je rond. Op de automatische piloot. De spanning stapelt zich op. Je voelt niet zo fit. Want de afgelopen nachten heb je ook al niet zo lekker geslapen. Je voelt je moe en aan het eind van de dag ben je niet vooruit te branden. Ook het eten smaakt niet meer lekker. Thuis ben je niet de gezelligste, prikkelbaar, chagrijnig. Hoe lang ga je door voordat je de alarmbellen serieus neemt?

Of je hebt een spannende week voor de boeg. Volgende week begint je opleiding waar je al een tijd naar hebt uitgekeken. Ook heb je morgen een afspraak met je coachee en zijn leidinggevende. Een tussentijdse evaluatie op verzoek van de leidinggevende want hij is niet tevreden over het verloop van het traject. Vandaag een kennismakingsgesprek met een nieuwe coachee, die je goed kan gebruiken dus het moet goed gaan. Kortom je voelt de druk. De spanning. Gezonde spanning, je bent een soort van opgewonden Sprongebob, “je bent er klaar voor”. Je staat al in gedachten in de startblokken. De zenuwen gieren door je lijf.

Wat is gezonde stress?
Stress is een vorm van spanning die in je lichaam optreedt als reactie op externe prikkels en die wordt gevolgd door een bepaald patroon van fysiologische reacties. Het is dus niet anders dan spanning of druk. Per definitie is stress ook niet ongezond. Kijk maar naar de tweede situatie hierboven. Je zou de situatie van de start van een nieuwe opleiding kunnen omschrijven als gezonde spanning. Het mooie is dat stress je hier helpt. Je kunt nu makkelijker focussen en je bent extra alert. De kans is groot dat als de spannende situatie voorbij is, dat de druk intern weer afneemt.
Echter als je teveel spanning opbouwt en als je voor lange tijd onder druk staat, houd je de stress vast. De kans is nu aanwezig dat het doorslaat naar bijvoorbeeld een burnout. Dit is een ongezonde situatie.

Wat doe je lichaam?
Als je stress ervaart, gebeurt er van alles in je lichaam. Je lichaam is klaar voor actie. Stress brengt je lichaam in staat van paraatheid. Het hormoon adrenaline komt vrij. Dit wordt ook wel het vlucht- of vechthormoon genoemd.

Dankzij dit hormoon bereidt je lichaam zich voor. Wat gebeurt er fysiologisch gezien:

• je bloeddruk gaat omhoog
• je hartslag stijgt
• er stroomt zuurstofrijk bloed naar je spieren, je hart en je hersenen
• in je lichaam komt de adrenaline vrij die brandstof levert aan je spieren
• je spieren spannen zich
• de longblaasjes verwijden zich en je ademhaling wordt sneller
• het bloed trekt weg uit je gezicht
• je spijsvertering komt op een laag pitje te staan
• je keel knijpt samen,
• je handen worden koud
• het zweet breekt je uit

In een paar seconden is je lichaam is ‘aan’, paraat.

 Wat is ongezonde stress
Als je veel spanning hebt, heeft je lichaam meer tijd nodig om te herstellen. En als je die herstel tijd niet hebt of neemt, bouwt de stress op. Als dit lange tijd doorgaat en je neemt geen tijd om te ontspannen dan is er sprake van ongezonde stress. Je lichaam staat continue onder spanning, als een elastiekje waar aan wordt getrokken. Of de rek gaat eruit of het elastiekje knapt.

Hoe zorg je ervoor dat jij niet knapt?
Je wil niet eindigen als een gebroken elastiek, toch? Neem daarom je alarmbellen serieus en doe iets tegen die spanning. Een paar tips.

1. Stop met moeten
Het begint bij jou. Hoe spreek je tegen jezelf. “Moet” je van alles? Gooi de last van je schouders af en stop met moeten. Laat de gesprekken met jezelf mild zijn. Geef jezelf een break. Misschien verwacht iedereen iets van je en jij bepaalt wat je wil doen.

2. Vraag om hulp
Praat met anderen. Blijf niet in je eentje zitten met je problemen. Jij hoeft namelijk niet alles zelf te doen. Realiseer je dat je niet onmisbaar bent. Je mag om hulp vragen en dingen te delegeren. Nu is het een goed moment om vooral dingen te doen waar je energie van krijgt.

3. Geef je grenzen aan
Zeg ‘nee’. Kies voor jezelf. Geef grenzen aan wat je wel en niet wil doen. Het is heel frustrerend als andere mensen je leven bepalen. Zeg niet meteen ‘ja’ als iemand iets van je wil, waar je eigenlijk geen zin in hebt. Vraag bedenktijd, dat maakt het makkelijker om ‘nee’ te zeggen.

4. Maak een planning.
Begin de dag met een to-do lijst. Schrijf hier de taken op wat je die dag wil doen. Het geeft je overzicht en houvast. Je kan ook aan het einde van een werkdag alvast een lijstje voor de volgende dag maken. Dat helpt je ’s avonds om je werk los te laten. Als je in je vrije tijd dan nog aan iets denkt, schrijf je dit meteen op.

Kortom haal de automatische piloot eraf en leef in het hier en nu.

En natuurlijk is er hulp. Je kunt altijd een coach zoeken om je te ondersteunen. Een mooie stok achter de deur om extra goed voor jezelf te zorgen. Neem de signalen serieus, je bent het waard!