Wat onderscheidt een gemiddelde coach van een geweldige coach? Wat maakt een top coach tot een top coach? Er is een reeks van vaardigheden die elke goede coach bezit. En het mooie is dat je veel van deze coach vaardigheden heel goed kunnen worden aangeleerd en je ze verder kunt ontwikkelen. De komende tijd staat er steeds een andere vaardigheid centraal.

Deze keer: succesvolle doelen stellen
Een belangrijke coach vaardigheid die je moet bezitten, is je coachee uitnodigen en activeren om duidelijke, haalbare, goed gedefinieerde en motiverende doelen te formuleren. Hoe beweeg je je coachee om de juiste mijlpalen te stellen, het richten van de goede energie op een duidelijk doel en het ondernemen van de bijpassende acties.

Ik wil.. ik wil..
Coachees komen met allerlei coachvragen bij je. Sommigen hebben hun probleem scherp geformuleerd en anderen twijfelen nog. Het lijkt zo gemakkelijk om doelen te stellen, wensen te verwoorden. Ik wil…ik wil… “meer zelfvertrouwen”, “beter contact met mijn partner”, “meer geld verdienen”. Het lijkt makkelijk: doelen stellen. En toch wordt 99% van de doelen die worden gesteld, niet bereikt. Hoe komt dat? Hoe komt het dat je coachee doelen stelt en ze -op de ene of andere manier- toch niet weet te bereiken? Is het omdat hij het niet wil? Of omdat hij het niet mag? Van hemzelf of anderen?

Waarom zou je doelen stellen
Een bekend onderzoek waarin deze vraag centraal stond, is gedaan in 1953 aan de Amerikaanse Yale University. Ze stelden studenten de vraag of ze doelen hadden geformuleerd en of ze deze hadden opgeschreven. Wat bleek? Slechts 3% van de ondervraagden had opgeschreven doelen. 97% (!) had geen doelen opgeschreven of zelfs helemaal nooit aan doelen gedacht. Maar nu komt het: 20 jaar later gingen de onderzoekers terug naar de deelnemers en werden ze opnieuw geïnterviewd. Het verbijsterende resultaat: de 3% die hun doelen hadden opgeschreven scoorden op elk levensgebied hoger: gezondheid, relaties, werk. Ook op financieel vlak: de kleine groep van 3% verdienden met elkaar meer dan de grote groep van 97% bij elkaar!

Kortom, doelen stellen loont. En sommige mensen zeggen dan:  “Ja, maar ik wil helemaal geen doelen stellen. Ik wil juist leven van dag tot dag en niet zo doelgericht bezig zijn.” Perfect, dat is een prachtig doel.

Maximale uit jezelf halen
Doelen zorgt ervoor dat je leeft. Dat je het maximale uit jezelf haalt. Dat je nadenkt over wat je wilt bereiken. Dat je gedreven wordt door de dingen die je wilt en kunt bereiken. En dat geldt ook voor jouw coachee! Want in eerste instantie is het stellen van doelen gewoon fantaseren over wie je wilt zijn of wat je wilt bereiken. Fantaseren over de mogelijkheden die je als individu hebt. En je kunt heel veel.

Het nut van doelen stellen
We zijn als mens geschapen om te groeien en te bloeien. Het nut van doelen stellen is dat je na gaat denken over wat je kunt bereiken. En vervolgens ook actie gaat ondernemen om dat te bereiken. Zonder doelen wordt je opgeslokt in alledaagse rompslomp.

Richting bepalen
Doelen stellen, wensen formuleren is niet voor iedereen even gemakkelijk. Soms wil je coachee wel graag maar lukt het niet. Jij kunt hem helpen door het stellen van de juiste vragen, hem aan het denken zetten of het juist in de actie stand plaatsen. Dingen laten ervaren, dingen laten doen. Uit het hoofd komen en de creativiteit de vrije hand geven. Bijvoorbeeld door het laten maken van een visuele collage. Intuïtief plaatjes uitscheuren en opplakken.

Het formuleren
Als de richting duidelijk is, is de tweede stap om eruit een helder doel te formuleren. Er zijn verschillende methodieken die kunnen helpen. Een hele bekende is de SMART methode. SMART is een afkorting en het staat voor:

• S pecifiek
• M eetbaar
• A cceptabel
• R ealistisch
• T ijdgebonden

Waarbij je coachee in sommige gevallen de letters eventueel zou kunnen aanpassen om het voor zijn situatie beter te maken. Zo zou je coachee Acceptabel kunnen vervangen met: Ambitieus. En  Realistisch vervangen met: Relevant.

Specifiek
Laat je coachee zijn doel extreem concreet omschrijven. Het moet een waarneembaar resultaat beschrijven waar hij bijvoorbeeld een getal aan kan koppelen. Zorg ervoor dat hij antwoord geeft op: Wie, Wat, Waar, Wanneer, én Waarom (om het motiverend te houden).
Om te testen of het specifiek genoeg is, kan je onderzoeken of zijn doel anders opgevat zou kunnen worden. Zo ja, dan is zijn doel nog niet goed geformuleerd.

Meetbaar
Hoe weet je coachee of zijn doel is bereikt? Hoeveel moet hij doen? Hoe kan hij dat meten?
Houd er rekening mee dat het belangrijk is om na te denken over wat hij precies meet. Bijvoorbeeld als je coachee wilt afvallen is het wegen van kilogrammen minder effectief. Je coachee kan veel beter zijn vetpercentage meten, want dat is waar hij van af wilt.

Acceptabel
Acceptabel gaat vooral over je afvragen of je geen ruzie gaat krijgen met mensen als je dit doel zou behalen. Zijn er mensen die je coachee tegen gaan werken? Dat zijn concurrenten stik jaloers worden is hun probleem natuurlijk. Maar hij wil vast wel rekening houden met mensen waar hij om geeft of met de wet.

Ambitieus
Wat ik persoonlijk veel krachtiger vind, is om de A van Acceptabel te vervangen met de A van Ambitieus. Vergiffenis vragen is ten slotte een stuk makkelijker dan toestemming krijgen. Daarnaast zijn Ambitieuze doelen een stuk motiverender.

Realistisch
Realistisch gaat over de haalbaarheid van zijn doel. SMART doelen mogen uitdagend zijn, maar niet té uitdagend. Als je coachee binnen nu en één jaar met een zelfgebouwde bemande raket naar de maan en terug wil vliegen lijkt mij dat knap lastig. (en ik heb daar geen verstand van.. dus laat je niet tegenhouden..)

Het nadeel van té uitdagende doelen (die je coachee wil behalen) is dat hij er verlamd door kan raken. Te uitdagend en stiekem weet jij (en hij) dat hij het toch nooit zal halen, dus weg motivatie.

Relevant
Een alternatief en misschien ook sterker is de R uit S.M.A.R.T. vervangen te vervangen door Relevant. Realistisch kan je coachee soms klein houden (weerhouden van ervoor te gaan) zeker als hij Ambitieus wil zijn. Daarnaast is het een doel. En doelen zijn er niet altijd om te bereiken, vaak zijn ze er gewoon om richting te geven aan wat je doet.

Als jij (en je coachee) er vanuit gaan dat een doel puur is om richting te geven, dan kan je coachee zijn doel dus veel groter gaan stellen en is het niet erg om het niet te bereiken. Dan houdt realistisch hem zelfs tegen. Waar jij (en je coachee) echter wel altijd rekening mee moeten blijven houden is of zijn doel wel relevant is voor hem als mens, als professional.

Tijdgebonden
Wanneer begin je coachee? Wanneer moet zijn doel zijn behaald? Hoeveel tijd geeft hij zichzelf? Dit heeft erg veel invloed op de haalbaarheid van zijn doel: Als je coachee met Oud & Nieuw als doel stelt dat hij er weer woest aantrekkelijk uit wil zien in zijn Speedo zwembroek, is het best fijn om te weten of hij dat voor deze zomer al wil hebben bereikt of dat volgend jaar ook goed is.

SMART en NLP
Hoe kun je je coachee zijn doel smart laten formuleren met de kracht van NLP?
Met andere woorden SMART met een NLP sausje. Het doel kun je zien als een klein neurologisch programma met de bedoeling om de neurologie van je coachee te sturen in de richting van een toekomstige gebeurtenis.

S: Specifiek en eenvoudig
M: Meetbaar en zinvol
A: Alsof het nu is (dus het doel is geformuleerd als of het is gerealiseerd.)
R: Realistisch en ecologisch verantwoord
T: Tijdskader en benaderend.