“Goed is goed genoeg”, is een vaste uitspraak van mijn coach. En ergens in mijn hoofd is er een stemmetje dat zegt: “Het kan altijd beter”. Eigenlijk helpt het me vaak en ja er zijn ook momenten dat het me blokkeert, want het is dan nooit goed genoeg.

Perfectionisme, je kunt er gebukt onder gaan of het kan je motiveren om het beste te geven wat je hebt. Hoe zit dat met jou? Vroeger dacht men dat perfectionisme alleen iets ongezonds was. Het zou je kwetsbaar maken voor burn-out en depressie. Het zou je kunnen frustreren en blokkeren. Tegenwoordig zien we ook steeds meer de positieve kant.

Wat is perfectionisme?
Perfectionisme kan soms best positief zijn. Je wilt de dingen graag zo goed mogelijk doen en je doet alles wat je kan om dat te bereiken. Het perfect willen zijn, uit zich meestal op allerlei gebieden, zoals werk, sport, in relaties, in uiterlijk, in je huishouding enz.
Als je nooit tevreden bent met het resultaat, kan het problemen opleveren. Het kan je hele leven gaan beïnvloeden en beheersen.

• Als je de lat veel te hoog legt voor jezelf, voel je je altijd onder druk staan. Dan kun je last krijgen van je lichamelijke en mentale gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan stress, onzekerheid en stress. Of nog erger: burn-out, overspannenheid en black-outs en helemaal blokkeren.
• Je gaat altijd maar door en vergeet goed voor je zelf te zorgen. Bijvoorbeeld door te laat naar bed te gaan, vergeet te eten of drinken.
• Als iemand vindt dat je iets beter had kunnen doen, kun je hier heel erg van balen en boos worden op jezelf. Misschien zelfs je zelf daarvoor gaat straffen.

Faalangst
Als je vooral bang bent om slechte prestaties te leveren, dan spreken we niet meer van perfectionisme maar faalangst. Faalangst is de angst om te mislukken, je bent dan bang dat je geen goede prestatie zult kunnen leveren. Angst staat dus voorop, dat is een belangrijk verschil met perfectionisme.

Bij perfectionisme gaat het niet om angst maar om de drang om iets zo te doen dat het volmaakt is. Je zou ook kunnen zeggen dat het de wil is om iets goed te doen. Dit klinkt toch positiever dan de angst om het fout te doen. Een ander verschil is dat faalangst bijna altijd een negatief effect heeft op je prestaties.

De lat ligt hoog
We leven in perfectionistische tijden. Het voelt soms als of je van alles moet. Op de televisie en op social media word je voortdurend geconfronteerd met wat allemaal kan en misschien ook moet. De lat ligt hoog. Soms misschien te hoog. Je moet slank zijn, jong blijven, een bloeiende vriendenkring hebben, familie warm houden, succesvol zijn in ons werk, de ideale vader/moeder zijn en ook nog een geweldige partner zijn. En dat alles zonder merkbare moeite. Zonder te klagen en zuchten.

Gelukkig ben ik niet de enige
Misschien ken je het bestsellers van Brené Brown wel en in het bijzonder: ‘Gelukkig ben ik niet de enige‘, ‘De kracht van kwetsbaarheid’ en ‘De moed van imperfectie’. Brown beschrijft haar worstelingen, zowel haar eigen dieptepunten als haar eigen ontdekkingen. Haar boeken zijn erg populair en dat is niet zo vreemd. Veel mensen herkennen zich zelf in haar boeken. Een hoog “Oh ja..” gevoel.

Stress en burn-out
Perfectionisme kan een enorme stress bron zijn. De drang om op alle fronten goed te willen scoren is erg vermoeiend. Dit soort of perfectionisme is ongezond te noemen. Het vreet je op. Vaak hebben mensen die op deze manier leven ook last van angststoornissen, depressies en burn-out. Verder lijden ze bovengemiddeld vaak aan onverklaarbare pijnen en migraine. Geen wonder dat perfectionisme van oudsher als ongezond wordt gelabeld.

Gewoon stoppen
Je voelt je beter als je ophoudt om volmaaktheid na te streven. Dat is makkelijk gezegd. In mijn coach praktijk kom ik vaak mensen tegen die zichzelf voorbij lopen, die de lat zo hoog leggen dat ze er bijna ziek van worden. Ongezonde perfectionisme. Gewoon stoppen. Ja als het zo makkelijk zou zijn voor mijn coachees zouden ze het allang hebben gedaan. Met andere woorden ze hebben iemand nodig die ze helpt. Een coach. Jou!

Ongezonde perfectionisme
Hoe zet je die ongezonde perfectionisme om tot iets positiefs? Het begint, zoals bijna met alles, met bewust zijn. Maak je coachee bewust van de ernst van de situatie. Hoe beleeft hij nu zijn leven en wat gebeurt er als hij zo door blijft gaan? En als dat nog niet confronterend genoeg is, overdrijf: wat is de worst case scenario? Wat is het ergste wat er kan gebeuren?

Gezonde perfectionisme
Een gezonde perfectionist is niet tevreden met een zesje. Het advies om de lat iets lager te leggen, werkt dus niet echt. Er zijn veel perfectionisten die houden van hun perfectionisme. Ze moeten er niet aan denken om hun norm naar beneden bij te stellen en genoegen te nemen met gemiddelde uitkomsten. Zij zien perfectionisme als een goede positieve eigenschap. En volgens de Amerikaanse psycholoog en schrijver Jeff Szymański hebben ze gelijk. In zijn boek ‘The perfectionist’s handbook’ vertelt hij dat bijna alle uitblinkers perfectionisten zijn. Natuurlijk erkent hij ook de problematische schadelijke kant van het perfectionisme. En hij benadrukt het positieve: grote inzet leidt tot een goed resultaat. Het gaat om discipline en zelf reflectie. Dit zijn duidelijk thema’s waar bij wij een zinnige bijdrage kunnen leveren.

Hoe doen we dat?
Volgens Szymański weten gezonde perfectionisten:

* dat zelfkritiek opbouwend moet zijn. Spreek op een lieve milde manier met jezelf. Steek je energie in de vraag waar het fout ging en hoe het de volgende keer beter kan (in plaats van jezelf straffen).

* wanneer je moet stoppen. Eén van de grote fouten van (ongezonde) perfectionisten maken is te denken: als een beetje van iets goed is, is meer ervan beter. Niet dus. Sta dus geregeld stil bij de vraag of de inspanningen nog wel in verhouding staan met de opbrengst.

* hoe zinnig feedback of hulp vragen is. Het is geen teken van zwakte om hulp te vragen. Je laat daarmee zien dat je graag wilt leren. Vaak wordt je werk er alleen maar beter van als je het al in een vroeg stadium voorlegt aan een ander (die je vertrouwt). En falen en mislukkingen bestaan niet, slechts feedback.

* dat orde geen doel op zich is. Een goed georganiseerde administratie is goed waard. En kijk steeds naar de meerwaarde. Je hoeft niet alles in je leven te organiseren zoals je een administratie of archief organiseert.

* dat niemand op alle terreinen kan uitblinken. De tienduizend uren regel van de Amerikaanse psycholoog K. Anders Ericson leert dat je pas echt goed wordt in dingen waarin je veel tijd en gerichte training steekt. Het is dus per definitie onmogelijk om overal goed in te zijn.

Met de pet ernaar gooien
Een beetje perfectionistisch bestaat helaas niet. Net zoals je niet een beetje zwanger kunt zijn. Wel is Szymański er van overtuigd dat het mogelijk is om van de ongezonde naar de gezonde vorm te switchen. Iets waar wij als coach de ander bij kunnen helpen. Door meer inzicht te geven in zijn gedrag en door de coachee te verleiden om te gaan lummelen. Want je tijd verlummelen is iets waar ongezonde perfectionisten slecht in zijn, maar waarvan de gezonde perfectionist weet hoe belangrijk het is als je goed wilt presteren. Nodig je coachee uit iets te gaan doen waarvan hij ontspant. Tuinieren, rondje fietsen (zonder record te behalen), vliegtuigjes vouwen van papier, chocolade brownies bakken, wandelen.. alles mag, zolang hij er maar lekker met de pet naar mag gooien.

Wil je meer leren hoe je als professional mensen kunt begeleiden die vastlopen in hun dagelijks leven? We organiseren een paar keer per jaar een gecertificeerde coach opleiding waarin we ondernemers opleiden die met mensen werken (of willen werken). Na zes intensieve maanden ben je een internationaal gecertificeerde coach en heb je alle vaardigheden geleerd die je nodig hebt om anderen (beter) te helpen.