Als het probleem meer waard is dan de oplossing
Hoe komt het toch dat sommige vrouwen zo’n hoofdpijn hebben als ze ’s avonds naar bed gaan… en mannen bijna nooit..?
We hebben er allemaal mee te maken: de tweede winst. En misschien is het wat confronterend maar we hebben allemaal bepaalde vormen van tweede winst. Meestal onbewust. Daarom is het goed dat we ons bewust zijn van deze structuur want dan kunnen wij en ook onze coachees ontdekken dat we een keuze hebben en kunnen we kiezen wat we doen met die tweede winst. Want reken maar dat het in stand houden onnodig veel energie kost.
We maken het regelmatig mee.. de frustratie die we voelen dat sommige coachees ondanks al onze inspanningen alleen maar weigeren te veranderen en vasthouden aan het oude (in onze ogen) slecht gedrag. In sommige gevallen is hier sprake van tweede winst.
Wat is het nu eigenlijk de tweede winst?
We horen het wel eens op het nieuws dat een iemand in een relatie zit die wordt mishandeld door haar partner. Alleen die vrouw blijft bij die man, verzint zelfs excuses voor hem. Wij vragen ons af: waarom gaat ze niet weg?
Of iemand die straatvrees heeft. Stap gewoon naar buiten en maak een ommetje, denken wij eenvoudig. Waarom sluit die persoon zich binnen op?
Blijkbaar is het niet zo gemakkelijk. Beide personen houden zichzelf (vaak onbewust) gevangen en kiezen voor de tweede winst. Misschien is het in de situatie van de mishandelde vrouw dat ze bang is om alleen op straat te komen, bang dat ze wordt gevonden door haar man als ze wegloopt, bang dat ze niet kan rondkomen en voelt ze zich financieel afhankelijk van haar partner.
De persoon met straatvrees houdt deze angst liever in stand want hij weet nu wat hij heeft en niet wat hij krijgt. Misschien is hij bang voor confrontaties, spannende situaties of bang om te falen.
Bij een tweede winst kiest de persoon om het ‘slechte’ gedrag, de beperking, de situatie in stand te houden omdat het die persoon beter lijkt dan wat er voor in de plaats kan komen. Die situatie of dat probleem heeft namelijk ook zijn voordelen en deze zijn voldoende voor de persoon om er in te blijven. Heel vaak is de persoon zich niet bewust van deze voordelen, waardoor het probleem ‘onoplosbaar’ lijkt, ondanks alle hulp.
Bij tweede winst lijkt het als ofeen schijnbaar negatief of problematisch gedrag op een of andere manier daadwerkelijk een positief of voordelig eindresultaat oplevert. In de situatie van de persoon met straatvrees zou het best kunnen zijn dat als de oorzaak van het probleem wordt aangepakt, hij gewoon weer de straat op zou kunnen. Maar als deze persoon daar nu heel erg tegenop ziet om zelf weer naar de mensen toe te gaan in plaats van dat zij naar hem komen, zou dit wel eens ervoor kunnen zorgen dat de angst om de straat op te gaan blijft bestaan. Het is eigenlijk een soort verborgen of dubbele agenda.
Hoe hebben wij als coach hier mee te maken?
Allereerst is het goed om te beseffen dat de tweede winst een probleem is voor zowel de coachee als voor ons. Wanneer de winst aan de probleemzijde groter is dan aan de oplossingszijde, gaat een coachee nergens heen.
Hoe houdt jij als coach die tweede winst bij onze coachees in stand?
Er zijn verschillende manieren waarop wij de tweede winst van onze coachees ondersteunen:
- Teveel meevoelen en inleven in het probleem van de coachee
Als een coach zich teveel op het probleem concentreert, wordt het probleem metaforisch groter dan de oplossing. (Alles wat je aandacht geeft, groeit). Hoewel het even dwaas zou zijn om het probleem als grillig te verwerpen. Laat in plaats daarvan slechts voldoende aandacht toe om ervoor te zorgen dat de coachee zich volledig verhoudt en de prijs van het probleem begrijpt. Dit kan worden bereikt door de coaches te vragen: “Hoe is dit een probleem voor jou?”
- Doorschieten in de rol van helper
Neem meer verantwoordelijkheid voor de problemen en doelen van de coachee dan de coachee zelf. Je coachee helpen om zijn problemen op te lossen, boven zijn problemen uit te stijgen en zelfs te genezen, kan je soms een beetje ‘goddelijk’ als coach voelen. Het gaat niet om de coach maar om de coachee. De coach is geen helper die de coachee geneest, de coach is iemand die meeloopt. De coach ondersteunt de coachee om zijn eigen probleem op te lossen. De coachee mag nooit afhankelijk worden van de coach.
- Waarde wordt leuker gevonden dan een geweldige coach te zijn
We zijn coaches, natuurlijk geven we graag. We willen helpen, alleen soms kunnen we teveel zorgen zodat onze coachee geen pijn hoeven te voelen. Erger nog, de noodzaak om als de ‘zorgzame coach’ te worden gezien, zorgt er soms voor dat we de moeilijke vragen die we misschien als te hard of te confronterend beschouwen, vermijden. Als we niet oppassen, missen we mogelijk elke keer dat onze coachee van ‘oorzaak’ naar ‘gevolg’ gaat.
- Investeer teveel tijd in een enkele sessie, het zendt de verkeerde boodschap.
Als we in onze coaching sessies (veel) langer doorgaan dan de afgesproken eindtijd, vertelt het onze coachee dat we niet echt zeker weten wat we moeten doen. Het vertelt onze coachee ook dat we onze tijd niet waarderen en daar niet efficiënt mee omgaan. En hoe speelt dit in op de tweede winst van de coachee? Het zegt gewoon dat wij al het werk zullen doen. Het weerhoudt de coachee misschien ervan zijn probleem te bezitten. Hij neemt hierdoor geen eigenaarschap. Het is belangrijk dat hij investeert in zijn eigen traject.
Hoe kun je als coach omgaan met tweede winst?
Stel je voor: je hebt een coachee die wilt stoppen met roken, alleen het lukt haar niet. Onderzoek wat roken haar oplevert, wat brengt het haar. Stel voor dat het ontspanning is.
Met andere woorden, wanneer het onderbewustzijn wil dat de roker zich ontspant, weet het dat roken een manier is om dat te doen. Die motivatie kan haaks staan op de motivatie om niet te roken.
Hoewel de suggesties kunnen werken, is het beter om rekening te houden met haar interne motivaties wanneer je de suggesties doet. Met andere woorden, je geeft de roker een andere manier om nog meer te ontspannen dan als zij met de sigaret zou hebben gekregen. Op die manier wordt aan zowel motivaties als behoeften voldaan. Je hebt een veel grotere kans op succes.
De uitnodiging aan jou is om eens bij je zelf na te gaan wat je herkent aan tweede winst bij jezelf en natuurlijk in je coach praktijk. En wat zou jij kunnen doen om er verandering in te brengen, zowel bij jezelf als bij je coachees.