Als je doet, wat je altijd deed, krijg je wat je altijd hebt gekregen.

Vanaf het moment dat we worden geboren, leren we en dat doen we waarschijnlijk tot onze dood. Want als je leert, groei je. Je ontdekt iets nieuws en dat houdt ons in beweging. Soms moeten we iets leren om een volgende stap te kunnen zetten en soms willen we heel graag iets leren. Ook de coachees die bij ons komen, hebben vaak ook een leer vraag, een coach vraag. Ze willen iets ontwikkelen. Een vaardigheid of gedrag. Leren of misschien wel afleren.

Laten we eens inzoomen op het leerproces. Het maakt niet uit of je wilt leren auto rijden, vloeiend Japans wil leren spreken of je veters wil leren strikken. Eigenlijk is dit model toepasbaar op alle leerprocessen die betrekking hebben tot het leren van vaardigheden of gedrag. Er zijn vier fasen te onderscheiden. Deze vier fasen worden weergegeven in het vier-staps-leerproces en geeft structuur aan het leren van je coachee.

De eerste fase is de fase waarin je coachee zich niet bewust is dat hij iets niet kan. Onbewust onbekwaam. Hij weet eenvoudig weg niet dat hij iets niet weet. Maak maar een vergelijking met autorijden (er van uitgaand dat je coachee een rijbewijs heeft). Er is een tijd geweest dat je coachee niet wist hoe hij een auto moest besturen. Bijvoorbeeld toen hij nog een kleine jongen was en op de achterbank keek hoe zijn ouders auto reden. Ze gingen van de ene plek naar de andere en hij had geen idee hoe dat werkte. De onwetenden zitten in deze fase. Ze weten niet wat ze niet kunnen. Een black box.

De tweede fase is de fase waarin je coachee zich bewust wordt dat hij iets nog niet kan of nog niet gemakkelijk vindt. Deze fase noemen we bewust onbekwaam. Een hele belangrijke fase in het leren. In deze fase ontdekt hij zijn beperkingen en datgene dat hij nog te leren heeft. Soms stoppen mensen in deze fase van het leerproces. Het kan frustrerend zijn om iets te willen kunnen wat je niet kan. Er zijn ook mensen die extra worden gemotiveerd om nog meer te gaan leren als ze in deze fase zijn en gaan juist extra oefenen om het echt onder de knie te krijgen.

De derde fase is de fase waarin je coachee bewust gaat oefenen, het bewust bekwamen. Dan moet hij zich nog volledig concentreren op datgene hij wilt leren en daarom kost het soms nog meer energie. Als je coachee genoeg heeft geoefend, zal hij op een gegeven moment gaan ervaren dat het minder energie gaat kosten en dat hij er eigenlijk zijn best niet meer hoeft te doen. Het wordt eigenlijk heel gewoon voor hem. Het gaat eigenlijk vanzelf.

Op die manier komt je coachee heel natuurlijk in de vierde leerfase, de fase van het onbewust bekwamen. Hij hoeft er niet meer over na te denken en kan het gewoon. Het gedrag of de vaardigheid is er in gesleten. Hij kan het doen op de automatische piloot. Bijvoorbeeld auto rijden. Hij stapt de auto in en rijdt weg. Hij is niet meer heel bewust bezig met het kijken in zijn spiegels, het sturen en gas geven. Het gaat vanzelf.  In deze fase kan je coachee weer zijn aandacht richten op andere leerprocessen.

Als je coachee bereid is om zichzelf het leerproces te gunnen, zal hij in staat zijn steeds meer te leren. Dit betekent echter wel dat hij het moet kunnen accepteren dat hij iets nog niet optimaal en dat leren energie kost. Het is een proces van vallen en opstaan. Doorgaan en volharden. Een zinvolle overtuiging in het leren is: Mislukkingen bestaan niet, alleen feedback. Het integreren van deze overtuiging kan je coachee helpen als het even tegen zit.

Mocht je een coachee hebben die een vaardigheid juist wil afleren dan doorloopt hij het model ook, alleen anders. Bij het afleren van vaardigheden en gedrag gaat je coachee van fase 4 (onbewust bekwaam) naar fase 2 (bewust onbekwaam).

Kun jij je nog herinneren dat je op school zat en dat ene vak waar jij zo’n hekel aan had, waarschijnlijk ook met een leraar/docent die je helemaal niet leuk vond en eigenlijk scoorde je ook niet echt goed in dit vak. Het leren lukte gewoon niet. En kun je je nog een vak herinneren wat je het allerleukste vond op school. Waar kwam dat door? Wat maakte dit vak zo leuk?

Dr. Richard Bandler, grondlegger van de NLP, wist het ook. Fun. Het leren wordt nog leuker en gemakkelijker als je plezier hebt. Daarom zegt Bandler altijd: “How much pleasure can you stand?” Of te wel: hoe plezier kan je verdragen? Dus als jij het leren van het nieuwe gedrag nog leuker kan maken voor je coachee dan zul je merken dat het nog gemakkelijker gaat dan je zou verwachten.

Veel plezier gewenst