Er zijn coachees en coachees. Als je begrijpt wat ik bedoel. In alle soorten en maten. Net mensen. Iedere coachee is uniek en heeft zijn eigen eigenaardigheden. Hoe graag we als coach ook iedereen willen helpen, helaas is niet iedereen coachbaar.

Vrijwillig
Het begint met de vraag hoe iemand bij je komt. Vraagt iemand vrijwillig om je begeleiding of is hij gestuurd. Iemand die is gestuurd hoeft trouwens niet ongeschikt te zijn. Het is een groot verschil of iemand is gedwongen of is geadviseerd om een coach te zoeken.

Het kwam er nu nog niet uit
Heidi kwam een tijdje geleden bij me. In een driegesprek (met haar leidinggevende) vertelde zij dat ze door haar leidinggevende was gestuurd. De leidinggevende vulde aan dat hij veel potentie in haar zag en het kwam er nu nog niet uit. Hij gunde haar meer en daarom adviseerde hij haar om zich te laten coachen. Hij had zelf ook goede ervaringen met coaching. Dit is een succesvol traject geworden.

Voor het blok gezet
De situatie met Bastiaan was compleet anders. Tijdens ons eerste contact moment aan de telefoon viel hij met de deur in huis: hij was gedwongen. “Voor het blok gezet”, zo noemde hij het zelf. Hij had geen keuze of hij zocht een coach of hij moest het bedrijf verlaten. Nu hoeft dit niet altijd een ‘no-go’ te zijn. In dit geval besloot ik om niet met hem te werken. Dit had vooral te maken met zijn houding. In ons kennismakingsgesprek was hij vijandig. Hij kwam 20 minuten te laat, had een zwak excuus. De kern was eigenlijk dat hij helemaal niet wilde komen, maar ja hij moest. Hij wilde gewoon zijn ding doen en zeker niet naar zich zelf kijken. Het lag niet aan hem maar aan de hele wereld en vooral aan zijn manager. Ik dwong niet tot hem door. Zijn verdediging was sterk en aanvallend. Hij wilde gewoon niet, want er was niets mis met heen. Hij zag het nut er niet van in. Het was goed zoals het was. Prima voor mij. Ik wil hem niet overtuigen.

Timing is everything
Alles heeft te maken met timing. Je kunt wel harder aan het grassprietje trekken maar daardoor gaat het echt niet harder groeien. Of het verhaal van de man die een cocon vindt. Hij ziet hoe een rups worstelt om zich door de kleine opening naar buiten te werken. Na een paar uur vindt de man het zo zielig voor dat arme beestje dat hij een schaar pakt en de cocon open knipt. Nu kan de vlinder zich eenvoudig losmaken. Alleen de vlinder heeft een gezwollen lichaam en verfrommelde vleugels. De vlinder kan niet vliegen. Blijkbaar had de vlinder het hele proces nodig om zich te transformeren van rups naar vlinder. Wat de man in al zijn goedheid niet begreep was dat de krappe cocon en de worsteling die nodig was om door de opening te kruipen, de manier was om de lichaamsvloeistof van de vlinder in de vleugels te pompen zodat de vlinder klaar zou zijn te vliegen.

Soms hebben we een worsteling nodig om daar te komen waar we willen zijn. En jij als coach kan die worsteling niet overnemen.

Vrijblijvend
Behalve de vrijwilligheid is het ook belangrijk dat iemand echt wilt en daarvoor bereid is te werken. We weten allemaal dat (gedrags)verandering niet makkelijk is, anders hadden we geen hulp nodig. Het vraagt goede begeleiding van ons coaches en het vraagt ook iets van je coachee.

Een checklist:
1. Je coachee heeft (en neemt) de tijd om in zichzelf te investeren. Ja/nee
2. Je coachee komt afspraken met zichzelf en anderen na. Ja/nee
3. Je coachee heeft een wens/doel waar hij heen wil. Ja/nee
4. Je coachee is bereid en in staat het werk te doen dat nodig is. Ja/nee
5. Je coachee is bereid (belemmerend) gedrag op te geven dat zijn succes beperkt. Ja/nee
6 Je coachee is bereid nieuwe ideeën uit te testen, zelfs als hij niet weet of ze wel werken. Ja/nee
7 Je coachee neemt verantwoordelijkheid voor zijn eigen leven en de beslissingen die hij neemt. Ja/ nee

Als je coachee (bijna) alle stellingen met ‘ja’ kan beantwoorden dan zal coaching prima werken. Interessant wordt het als je coachee ergens ‘nee’ heeft geantwoord. Onderzoek dan eens de motivatie. Waarschijnlijk brengt dat nog meer verdieping in het proces.

Kanttekeningen
* Iedereen coachen is onmogelijk
* Het hangt af van je coach vaardigheden, kwaliteiten en niche
* Het gaat om gemiddelde en de gemiddelde coachee bestaat niet
* Coachees met psychische problemen zijn meestal een no-go (zie mijn blog hierover)

Commitment
Niet alleen tijdens een intakegesprek onderzoek je of de coachee coachbaar is. Gedurende het hele proces, elke keer opnieuw, kijk je naar zijn commitment.

* Staat je coachee open voor feedback van jou, zonder defensief te worden?
* Heeft je coachee voldoende kracht en lef om te worden geconfronteerd met de waarheid van dat moment? Heeft je coachee voldoende kracht en lef om de uitdagingen aan te gaan die in dit coachtraject naar voren komen?
* Is je coachee echt het commitment aangegaan met zichzelf om te investeren in zijn eigen persoonlijke ontwikkeling?
* Is je coachee er klaar voor om een coachrelatie aan te gaan met jou.
* Kan je coachee zich kwetsbaar opstellen in het bijzijn van jou als coach en eventueel anderen?
* Heeft je coachee een duidelijke droom of een doel waar hij naar toe wil werken?

Wanneer je coachee aan één van deze onderwerpen niet kan voldoen, zal het effect hebben op zijn ontwikkeling. Door het bespreekbaar te maken en daardoor zichtbaar, wordt je coachee zich bewust van zijn (vaak onbewuste) handelen. Misschien komen er op deze manier zelfs diepere thema’s boven. Blijf ook steeds bewust van je eigen interventies en houding.

Tot slot..
Of je wel of niet met iemand wilt werken is een belangrijke keuze. Durf je je ego los te laten en je hart te volgen. Je kunt niet iedereen helpen. Alles heeft zijn tijd en plaats.