Emoties.. We hebben er dagelijks mee te maken. Ook online. Wat doe je als je coachee opeens begint te huilen? Of juist heel boos wordt? Iedereen heeft emoties, jouw coachee dus ook. Alleen vind je misschien de ene emotie makkelijker om mee om te gaan dan de andere. Wie wil er geen blije of gelukkige coachee? Daarentegen zijn sommige emoties misschien iets moeilijker.. zoals angst, woede of verdriet.

Balans
Wat je als coach zou willen, is dat de emoties van je coachee in balans zijn. Dat alle emoties en gevoelens die er bij hem leven, er mogen zijn. Dat klinkt heel eenvoudig en misschien is het niet zo simpel. De mens lijkt wel geprogrammeerd om juist weg te gaan bij alles wat pijn doet en vervelend voelt. In de praktijk betekent vaak dat de coachee alle minder prettige emoties en gevoelens uit de weg gaat. Heel logisch als je het bekijkt vanuit de coachee. Alleen hoe gezond is dit op lange termijn?

Elke coachee gaat anders om met zijn emoties. Er zijn vijf verschillende manieren te onderscheiden:

1. Vechten tegen emoties

Je coachee wil zijn emoties niet aanvaarden. Hij beredeneert waarom het niet nodig is om ze te voelen. Hij probeert* zijn emoties weg te redeneren. Bijvoorbeeld door tegen zichzelf te zeggen:
‘Niet huilen, dat is niet nodig’.
‘Hier zou ik helemaal niet mee moeten zitten, het is goed dat ik er van af ben.’

2. Proactief loslaten van emoties

Je coachee wil zelf proberen de planning van zijn emoties te bepalen. Door doelbewust bepaalde zaken tegen zichzelf te zeggen, neemt je coachee actie. Het blijft dus niet alleen bij een intentie, hij probeert* het ook echt te doen.

Hij kan bijvoorbeeld tegen zichzelf zeggen:

‘Ik ga dit nu loslaten, het heeft lang genoeg geduurd.’

‘Ik ben nu echt klaar met die gevoelens.’

3. Vluchten van emoties

Je coachee heeft écht geen zin in die emoties. Op allerlei manieren duikt hij en zorgt hij dat hij continu bezig is met van alles en nog wat. Of hij nu in de weer is met zijn telefoon of afleiding zoekt in een actief verenigingsleven, klusjes in het huishouden, met werk. Alles zet hij in om maar niet te hoeven te voelen.  Je zult deze coachee ook niet snel zien stil zitten of vervelen. Hij blijft bezig.

4. Dissociëren van emoties (bevriezen)

Op het moment dat je coachee  iets van een emotie voelt, stokt zijn adem en schiet hij in je hoofd. Misschien voelt hij zijn lichaam niet meer (zo goed), alsof hij er een beetje buiten is gaan hangen. Verder zou het kunnen zijn dat je coachee vaak koude handen en voeten heeft en veel in zijn hoofd zit. Het lijkt of de emoties die oppoppen bij je coachee direct worden weggedrukt. Het lijkt als of de emoties niet van hem zijn, maar van een ander. Als ware kijkt hij op een afstandje naar zijn eigen emoties.

5. Zwelgen in emoties

Je coachee praat veel, vaak en lang over zijn emoties. Hij bespreekt ze het liefst met iedereen. Hij herhaalt vaak hetzelfde verhaal. Niet alleen de huidige emoties worden uitvoerig gedeeld ook de oude (soms vergelijkbare) ervaringen worden erbij gehaald. Hij zwelgt in zijn eigen emoties en maakt ze groter en groter. Hij voelt regelmatig zelfmedelijden en zegt regelmatig zinnen als: ‘Dit overkomt mij nu altijd’. ‘Dit heb ik weer’.

Proberen*
*Ik heb heel bewust gekozen voor het woord ‘proberen’. Proberen is een bijzonder woord. Lees, zit en voer de volgende opdracht eens uit: “Probeer eens op te staan?” En wat heb je gedaan? Waarschijnlijk niets. Want proberen is eigenlijk niets. Je probeert alleen, er gebeurt niets. De wijze Yoda uit Star Wars zei het al:  “Do. Or do not. There is no try.” Dus zodra je coachee het woord ‘proberen’ in de mond neemt.. let dan extra goed op.. 😉

Ontkenning
Hoe jouw coachee ook met zijn emoties omgaat, hij zou er iets mee moeten. Want als hij zijn emoties niet serieus neemt, ontkent hij eigenlijk een deel van zich zelf. Je kunt je voorstellen dat dat invloed heeft op zijn dagelijkse leven en welzijn. Regelmatig kom ik coachees tegen die hun emoties krampachtig proberen (*) te onderdrukken. Ik vergelijk dit wel eens met een grote strandbal die je probeert (*) onder water te drukken. Vroeg of laat geef je het op en komt de bal met veel vaart en kracht terug. En de bal plopt vaak op een moment op dat je het niet verwacht of dat je er niet op zit te wachten. Dit gebeurt ook met onderdrukte emoties. Opeens komen ze boven water en vaak in een hevige vorm.

Koesteren
Ook zijn er coachees die hun emoties omarmen. Heel letterlijk. Ze houden van hun emoties en koesteren ze. Ze klampen zich er aan vast en weigeren om ze los te laten. Hun hele bestaan wordt ingericht om de emotie(s) heen. Ze zijn hun emoties geworden. Het lijkt wel of het hun bestaansrecht is.

Gevolgen
Het is aan jou om als coach te onderzoeken of je iets kunt betekenen voor je coachee. Of het nu gaat over het wegdrukken van zijn emoties of het juist vast klampen aan zijn emoties beide varianten heeft op den duur gevolgen voor zijn gezondheid. Zijn lichaam raakt uit balans en overbelast. Hoogste tijd dus voor een doorbraak.

Nieuw start
Het goede nieuws is, is dat je coachee de stap heeft gezet om met jou in contact te komen. Een dappere zet. Blijkbaar wil hij iets anders. Misschien is hij bij jou gekomen met een andere coach vraag en popt zijn (ongezonde) manier met het omgaan van zijn emoties op. Voor jou de gelegenheid om met je coachee te onderzoeken wat er precies aan de hand is en wat hij zou willen veranderen.

Doorvragen
Als coach stellen we graag vragen. En nog meer vragen. Het liefst ook verdiepende vragen. “Wat voel je daarbij…?” Alleen het doorvragen naar gevoelens kan soms lastig zijn voor je coachee. Misschien ervaart hij een schroom of schaamte. Doorvragen naar gevoelens en emoties kan heel intiem en persoonlijk voelen. Als je coachee niet is gewend om over zijn emoties en gevoelens te praten, kan het ook lastig zijn om de woorden te vinden. En als jij maar blijft vragen: “Wat voel je dan?” helpt dat natuurlijk niet.

Kwetsbaarheid
En toch is het belangrijk voor jou en voor je coachee om te weten wat het gevoel van je coachee is. Het vertelt waar de kwetsbaarheid zit en waarover zijn pijn gaat en waarom hij de situatie nog niet zelf heeft opgelost. Kortom waar heeft hij hulp voor nodig.

Vertrouwen
Hoe leer je je coachee om op een nieuwe gezonde manier om te gaan met zijn emoties. Het gesprek over emoties is soms nog niet zo makkelijk voor je coachee. Hij worstelt immers er niet voor niets mee. Belangrijk dus om daar met respect mee om te gaan. Het begint met vertrouwen. Beloon je coachee dat hij de stap heeft gezet.